Jesteś managerem, liderem, dyrektorem lub prezesem. I być może od czasu do czasu przychodzi Ci do głowy pytanie. Jak można skutecznie, prosto i tanio motywować zespół? 

Nie będzie to wielkie zaskoczenie, bo w tytule zdradziłem odpowiedź. Jest nim komplement.

I wiesz co jest pierwszą obiekcją, którą słyszę od managerów, na moją propozycję? Dobrze, tylko jeśli ktoś zrobił coś dobrze, to jak najbardziej mogę go pochwalić tylko co z tymi, którzy naprawdę wykonali swoje zadanie mówiąc delikatnie, miernie. 

Wtedy też doceniać. Co konkretnie… o tym w dalszej części tekstu.

Mój pies by to lepiej zrobił


Jeśli chcesz przekonać się jak działa pochwała w sytuacji uczenia się nowej czynności motorycznej, obejrzyj 100 ludzi na Netflix. – 14’ odcinek 5 sezon 1

Zadanie polegało na uczeniu się przez 2 godziny nowej czynności czyli kręcenie talerzem na patyku. Po 2 godzinnych próbach, ekspert zapraszał na prezentację umiejętności i dawał informację zwrotną. Cała zabawa polegała na tym, że specjalista jeszcze przed zobaczeniem uczestnika, losował czy będzie go chwalił czy ganił. Więc to czy, ktoś to zrobił sztuczki dobrze czy nie, nie miało znaczenia. Te sztuczki były punktowane według tych samych kryteriów i można było uzyskać maksymalnie 15 punktów, a uczestnicy nie znali tych wyników.

I tu się dzieje najciekawsze. W drugim podejściu osoby, które zostały pochwalone, nawet te które przy pierwszym podejściu wypadły fatalnie, wykazywały poprawę swoich wyników, te które były ganione, zdobywały mniej punktów.

A jeśli chcesz zobaczyć jak zareagował uczestnik, który usłyszał od „Mój pies lepiej by to zrobił.”  – obejrzyj 100 ludzi, polecam.

Więc jak formułować pochwałę aby działała? Co robić aby wszedł nam w nawyk? Odpowiedzi poniżej.



Nagradzanie, a efektywność zespołów

Jeśli zechcesz nauczyć się dobrze używać tego sposobu, twoja efektywność wzrośnie. Zespół stanie się bardziej zgrany, nauczy się doceniać siebie i zacznie doceniać innych, a Ty będziesz miał więcej czasu na inne działania. Brzmi dobrze? Jest to możliwe.

Ale co zrobić i jak dawać je skutecznie? Mozę są jakieś niebezpieczeństwa? Czy jeśli będziemy chwalić za bardzo to ludzie przestaną robić co do nich należy?  A może będą uważać, że za komplementem kryje się jakaś niecny zamiar.

Przyjrzyjmy się temu, czy i jakie wady oraz zalety ma komplement. 

Zmiana zachowań, od zwierząt do ludzi

Zanim dowiemy się czegoś więcej o komplementach, przyjrzyjmy się jednej osobie.

Skinner, jeden z amerykańskich naukowców, bo o nim mowa, badał jak można zmienić zachowania zwierząt. Zaprojektował eksperyment w którym dostarczał albo nagrodę albo karę. Co ciekawego z niego wyszło? Najprościej mówiąc zachowania, które były nagradzane rozwijały się, a te który były karane, zanikały. 

Już słyszę głosy krytyków, no ale przecież my to nie zwierzęta. Bordman, jak możesz tak upraszczać! Oczywiście proste zastosowanie tego mechanizmu na ludziach, nie zadziała. Jesteśmy bardziej skomplikowani. 

Brak zainteresowania jest karą

Jeśli nagradzamy jakieś zachowanie, wzmacniamy je, a jeśli karamy osłabiamy. Jeśli chcesz wiedzieć, to brak zainteresowania jest największą z możliwych kar. Jest nawet gorsza niż, negatywne emocje. To, że ktoś krzyczy, przeklina, ma o coś pretensje, pływa mniej demotywująco niż obojętność. Może trudno Ci w to uwierzyć, ale tak jest. 

Żebyśmy się dobrze zrozumieli, nie chodzi mi o to byś na kogoś krzyczał. Raczej byś nie pozostawiał ludzi obojętnie. To dla nich jest karą.

Jeśli ktoś przychodzi punktualnie do pracy oraz dochowuje wszystkich terminów a Ty traktujesz to jako coś oczywistego i nie zauważasz tych starań. To stopniowo, te zachowania mogą zanikać.

Więc jeśli ktoś robi coś dobrze, jest to ignorowane i niezauważane. To już wiesz co się dzieje z Twoim zespołem.

Miękki sposób na zmianę

Komplement jest właśnie taką nagrodą, dzięki której możesz uczyć zespół co jest ok. 
 

Warto wiedzieć, że komplementy bardzo często działają jako wzmocnienie. Oczywiście w pracy z ludźmi, nie wszystkie elementy czy sposoby będą działać z taką samą intensywnością jak u zwierząt ale warto się temu przyjrzeć i nauczyć.

Jest to miękki sposób, który nie odrazu będzie działał i wymaga wytrwałości. Jeśli jednak ludzie nauczą się, będzie to działało bardziej automatycznie, dłużej, skuteczniej. 

Nieprzewidywalność nagrody jest kluczem do sukcesu

No dobrze Bordman. To czy ja mam chwalić każde pozytywne zachowanie? Przecież to jest absurd.

Owszem. Jest to absurd. Jeśli zaczniesz chwalić ZAWSZE. Motywacja spadnie, bo zostanie uzależniona od Twojego komplementu. Czyli będziesz musiał chwalić aby zachowanie występowało, a przecież nie o to chodzi. 

Po początkowej fazie, warto zacząć chwalić nieregularnie. 

Jeśli ktoś dotrzyma wyśrubowanego terminu, możesz nie zwrócić na to uwagi. Jednak warto, ba nawet trzeba, już pochwalić kolejnym razem.

Jeśli nie wiemy kiedy nastąpi nagroda staramy się chętniej.

Nie chwal za talent, chwal za coś innego

Warto bardziej chwalić za staranie się, niż za talent! Czemu? Talent jest czym co jest stałe. Więc, albo się to ma albo nie ma. Więc jeśli to mam i jestem za to chwalony, oczywiście jest mi miło, jednak… okazuje się

 

Czemu więc nie działają komplementy? 

Jeśli nie są szczere – nie będą działały. 

Jeśli są powierzchowne – ich wpływ będzie bardzo słaby.

Jeśli nie wiemy jak je dobrze mówić – to prawda trzeba się tego nauczyć bo ani w szkole, ani gdzie indziej, nie ma o tym zajęć.

A poza tymi przypadkami wynika, że komplementy działają i zmieniają pracę zespołów. Jeśli zawodzi, to jest to coś innego. Inne obszary nie funkcjonują tak jak powinny. Pojawia się chaos, zamęt, niepewność, niezdrowa rywalizacja. 

W przypadku zespołów problemy pojawiają się najczęściej w:

  • Braku jasno formułowanych celów (wielu się wydaje, że cele są jasne – jak zapytamy zespół, okaże się, że każdy rozumie je po swojemu),
  • tym, że cele są sprzeczne (raz chcemy jedno, a innym razem coś co to wyklucza), 
  • braku monitorowania postępów (czyli ani manager nie widzi, na jakim etapie jest praca, ani pracownik a jeśli już ktoś to monitoruje to okazuje się, że jest za późno), 
  • braku poczucia współodpowiedzialności za wyniki. (przecież ja się zajmuję tym działem)

Co zrobić aby komplement miał siłę?

Jesteśmy co jakiś czas komplementowani i jakoś nie czujemy, żeby one jakoś zmieniały nasze życie, prawda? Powodem jest to, że mało ludzi potrafi robić to dobrze.

Dlatego komplement musi być SZCZERY oraz powiedziany dobrze.

Tylko jak dobrze powiedzieć komplement?

Najpierw warto zorientować się z jakimi rodzajami komplementów mamy do czynienia.

 

Rodzaje komplementów

To są różnego rodzaju komplementy, które uporządkowałem tak abyś mógł się zorientować, które z nich używałeś najczęściej. Oraz które chciałbyś zacząć używać jako manager czy lider zespołu.

Wyglądu

Jeśli komplementujesz coś na co osoba nie miała wpływu, ucieszy się. To oczywiste. Nie licz jednak, że tym rodzajem komplementu zawojujesz świat. 

Jeśli ktoś jest przystojny to powiedzenie np. bardzo ładnie wyglądasz, lub dawno nie widziałem tak olśniewającej kobiety, nie zrobi na nim lub na niej wielkiego wpływu. Są to komplementy które dotyczą obszarów, które mamy od zawsze. Czyli np wzrost, przyciągające uwagę oczy, piękny uśmiech, lśniące włosy. 

Pospolity

To jest rodzaj komplementu, który słyszymy najczęściej. Mówimy o czymś co zrobiła druga osoba ale bez wdawania się w szczegóły. Ja nazywam ten rodzaj komplementu pospolitym lub słabym. 

Można  mieć wrażenie, że ktoś się nie wysilił aby zauważyć co konkretnie mu się podobało. Często jest to wygłoszona pospolita regułka. Najczęściej są to zdania typu:

  • Świetnie wykonałeś to zadanie które Ci dałem. 
  • Jesteś dobrym kierowcą.
  • Dobrze zrobiłeś swoją pracę.

Precyzyjny

Jest to komplement, który ma duży wpływ na innych. Jak sama nazwa wskazuje jest on bardzo precyzyjny i właśnie na tym polega jego siła. 

Chwal jak dokładnie ktoś coś zrobił, zwracaj uwagę na czyjeś umiejętności. Pokaż, że wiesz dokładnie o czym mówisz i co Ci się konkretnie w tym podobało najbardziej.

  • Bardzo precyzyjnie wykonałeś to zadanie, które Ci zleciłem wczoraj. Przejrzałem dwie strony bardzo dokładnie i nie znalazłem ani jednej literówki. Gratuluje.
  • Lekko i swobodnie napisany tekst, szczególnie podobało mi się to porównanie do tego serialu Black Mirror oraz te szybka wymiana zdań pomiędzy Karolem i Maksem. Świetna robota.
  • Świetnie wygłoszona mowa. Mówiłaś z głowy, prostym językiem, trochę poetycko. Miałem wrażenie, że mówisz właśnie o mnie, bo ja czasem mam taką ochotę aby uciec z miasta na wieś, a rozwój takiego parku jest rozwiązaniem na oazę w mieście. Zwrócenie się na koniec do firm, które w tym uczestniczą było mistrzostwem. Chcę słuchać takich mów więcej.

Postawy

Czym jest postawa? Akt woli przejawiający się w czynach. Czyli widzimy kogoś, kto jakoś zareagował, to nie tylko warto opisać to co ktoś zrobił, ale warto nadać temu etykietę. 

Dzięki temu osoba może zacząć o sobie myśleć w trochę inny sposób niż dotychczas. 

  • Widziałem, jak zareagowałeś w Galerii Chleba kiedy nieprzyjemny klient, krzyczał na pracowników, że nie myślą i są głupi. Tylko człowiek, który jest wrażliwy i odważny potrafiłby zareagować na taką sytuację. 
  • Ten niewidomy człowiek mógł wpaść pod samochód, a tylko Ty zareagowałaś, kiedy zbliżał się do skrzyżowania. Gdyby było więcej tak odpowiedzialnych i przewidujących ludzi, wszystkim żyłoby się lepiej. 
  • Potrafiłeś przekonać dyrektora marketingu do tego aby poczekał z kampanią nowego produktu dla dobra całego przedsiębiorstwa. Tylko prawdziwy strateg potrafi dostrzec zagrożenia i im przeciwdziałać. Czapki z głów.  

Wpływu 

To jest ciekawy rodzaj komplementu. Skupiasz się na tym jak poprzez swoje osoba wpłynęła na Twój sposób myślenia. Nie muszę mówić, że lubimy ludzi którzy biorą z nas przykład i chcąc się od nas uczyć. 

Czyli to jak zareagowałeś, zrobiłeś, nie zrobiłeś spowodowało, że uwierzyłem, zrozumiałem, dostrzegłem, że coś jest możliwe/ nie musi być takie / może być inne.

  • To jak wczoraj powiedziałaś do Marka, w zdecydowany ale jednocześnie spokojny sposób uzmysłowiło mi, że tak można. Byłem pod ogromny wrażeniem. Zaczynam wierzyć, że ja też będę mógł to zrobić w przyszłości. Dziękuję.
  • Do tej pory myślałem, że jeśli pomylę będąc na środku, będzie to koniec. To z jaką lekkością zamieniłeś swoją pomyłkę w żart, uzmysłowiło mi, że to nawet pomyłkę można zamienić w coś korzystnego. 

Co zrobić aby chwalenie weszło nam w nawyk?

Często jest tak, że chcemy coś komuś powiedzieć, pochwalić jednak, albo nie umiemy, albo uważamy, że to jest za dużo. Dlatego bezpiecznym i skutecznym sposobem jest umówienie się z grupą ludzi, że zaczniemy sobie nawzajem komplementować.

Co ważne, komplement ma być:

– prawdziwy

– powiedziany tak szybko jak to możliwe

Rekomendowany czas trwania zadania to 30 dni.

Rodzajów komplementów i sposobów jest jeszcze kilka rodzajów. Znanim jednak zaczniesz używać wszystkich, przećwicz te które są powyżej. Możesz to robić z grupą lub samemu zdecydować, że raz dziennie dasz komuś komplement.

Gdy nauczysz się w szczery sposób mówić innym to co w nich jest dobre. Ułatwią i uprzyjemnią Ci one życie, a efektem ubocznym będzie skuteczniejsze wspieranie i motywacja zespołu.

Jak już przećwiczysz i sprawdzisz to napis, który z nich jest najskuteczniejszy w Twoim przypadku.

Czy aby rozwijać zespół komplementy wystarczą?

Oczywiście, życie nie jest jednowymiarowe. Aby skutecznie rozwijać zespół i mieć efekty, ważne jest także opisanie błędów, które ludzie robią. Jednak jest to materiał na całkiem nowy artykuł.